شعر مینی مال، آفتابی است در آسمان و فانوس تان را خاموش کنید!

اشاره: این نوشته، برق آسا و به اصطلاح بداهه وار ممکن است با جرح و تعدیل و شرح و اضافاتی در آینده، بصورت یک مقاله به محافل ادبی راه یابد.

در انجمن ادبی دیروز که در یکی از شهرهای گیلان برپا گردید، چند شعر مینی مال قرائت کردم که یکی دو نفر از شاعران گرامی، گویا ورود مینی مال را در قلمرو شعر، مردود می دانستند.

در فرصت مختصری که مهیا شد، اطلاعاتی را در این مورد آورده ام:

خانم دکتر زینب صابرپور – استاد مطرح زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد-در نوشتار "داستان کوتاه مینی مالیستی"، با بیان  جنبش هنری و ادبی مینی مالیسم یا کمینه گرایی، خاستگاه آن را آمریکای پس از جنگ ویتنام دانسته اند.

وی در تعریف مینی مال، عنوان می دارند: مینی مال؛ جنبشی که ابتدا در هنرهای دیداری شکل گرفت، همواره تداعی کنندة مفهوم کم و کوتاه بودن و یا استفادة حداقلی از ابزارهای بیان هنری و در واقع نوعی "کاهش" بوده است.

البته از آن جایی که این نوشتار ایشان از  مینی مال صرفاً بر روی داستان کوتاه مینی مال متمرکز است، به مواردی از تعاریف فراداستانی ایشان از مینی مال منجمله هنرهای دیداری و تجسمی و... آورده می شود که شعر شمول نیز می باشد.

صابرپور با بیان این که، مینی مالیسم به عنوان یک شیوه، نخستین بار در هنرهای تجسمی به کار رفت، در مقدمه ی نوشته ی خود آورده است:

"مینی مالیسم عنوانی عمومی است که در کاربرد عامیانه اش هر اثر زیادی کوتاه یا خالی از داستانی را شامل می شود. با این حال، این عنوان که در آغاز به صورت کنایی و برای تحقیر گونه ای از آثار ادبی به کار می رفت، به تدریج توسط نظریه پردازان و منتقدانی که ارزش های آن را کشف کردند حدود و ثغوری یافت و مرزهایش به روشنی مشخص شد.

مینی مالیسم هر چند از ادبیات و هنرهای کلامی آغاز نشد، در ادبیات و به ویژه ادبیات داستانی بود که اقبال و ماندگاری بیشتری یافت. تعامل و اشتراک مفاهیم داستان مینی مال با ادبیات پست مدرن از سویی، و واکنش به پیچیدگی های آن از سوی دیگر به پویایی داستان مینی مال منجر شد. هرچند این قالب داستانی امروز دیگر آن گستردگی و اقبالی را که در آمریکا و اروپا در سال های 1980م داشت، پشت سر گذاشته است، در ایران همچنان قالبی نسبتاً تازه و پرطرفدار است. از این رو، شناخت دقیق تر آن لازم به نظر می رسد."

خانم صابر پور همچنین متذکر می گردد:" یکی دیگر از مفاهیم زیربنایی مینی مالیسم، مفهوم سادگی است. داستان مینی مالیستی جرقه ای کوتاه است که بناست تصویر بزرگی را از زندگی
انسان امروز نشان دهد."

و این مفاهیم در قلمرو شعر نیز مصداق بارزی دارد.

از تعاریف داستان کوتاه مینی مالیستی خانم صابرپور که عبور کنیم، حتی در تعریف عکاسی مینی مال هم داریم:

"اساس هنر مینی مال خلاصه گرایی در فرم و تاکید بر محتوا ی اثر است و پیش از آنکه به احساسات شخصی و بیان آنها علاقه مند باشد، سعی دارد از قوانین فیزیک و ریاضی و استعاره و نشانه در خلق آثار استفاده کند.

بنابراین می توان عنوان کرد که مینی مال،  یک مکتب هنری است، مکتبی که اساس آثار و بیان خود را بر پایه سادگی بیان روش‌های ساده و خالی از پیچیدگی معمول فلسفی و یا شبه فلسفی بنیان گذاشته‌است."

رسول یونان، شاعر و نویسنده مینی مالیست در مصاحبه ای با خبرگزاری کتاب ایران با عنوان مینی ‌مال از سوراخ قفل به خانه‌تان نفوذ می‌کند با بیان: "شعار مینی‌مالیست‌ها این است که «کم هم زیاد است». این شعار را رابرت براونینگ، شاعر معروف انگلیسی، با آن قیافه مسخره‌اش سر زبان‌ها انداخت و جان بارت هم او را در بوق و کرنا کرد"؛ به طرز زیرکانه ای می خواهد بین شعر و مینی‌مال یک مرز باریک قایل شود و پرواضح است ایشان با توجه به خلق کتاب "کلبه ای در مزرعه برفی" ( مجموعه ی مینی مال 55 کلمه ای اش)، به عمد و در یک خودفریبی بگوید: "به نظر من مینی‌مال و شعر هیچ نسبتی با هم ندارند."

در پایان می خواهم آب سردی بر سر و دیم آقای رسول یونان بریزم و بپذیرند با شعر حتی بهترین می توان مینی مال سرود و اضافه کنم که: "آرام سارویان (متولد ۲۵ سپتامبر ۱۹۴۳) شاعر، رمان نویس، و نمایشنامه نویس آمریکایی، عمده شهرتش به شعر مینی مال او بر می‌گردد. از جمله نمونه‌های مشهور اشعار مینی مال او می‌توان به شعر تکواژه‌ای " lighght " و شعر تکواجی اشاره کرد که یک نسخه چهارپایه از " m " است. اصل این مقاله برگردانی است از سایت معتبر شاعران جهان به نشانی زیر و این که شعر مینی مال، آفتابی ست در آسمان و آقا رسول! لطفن فانوس تان را خاموش کنید...

https://www.poetryfoundation.org/poems-and-poets/poets/detail/aram-saroyan